Kiedy będziesz w Górach Świętokrzyskich koniecznie spróbuj zupy o nazwie zalewajka świętokrzyska. „ O zalewajko Polskich zup królowo, kto ciebie jodo ten się zdrowo chowo”.
Zalewajka – tradycyjna, wiejska zupa. Prosta i niezwykle smaczna od lat obecna w kuchni świętokrzyskiej Jest bardzo popularna nie tylko w regionie Gór Świętokrzyskich, ale chyba w całym kraju. Swoją popularność zawdzięcza prostocie składników i łatwości przygotowania. Najlepsza oczywiście na zakwasie przygotowanym samodzielnie w domu. Ma wiele odmian w naszym regionie , ale o jej podstawowym smaku decyduje zakwas.
Świętokrzyska zalewajka została wpisana na Listę Produktów Tradycyjnych prowadzoną przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Poleca przewodnik po Kielecczyźnie – Danuta Ramiączek.
Kiedyś przygotowywano zalewajkę znacznie uboższą z niewielkiej ilości składników ogólnie dostępnych w gospodarstwie domowym. Miała też rzadszą konsystencję. Możliwości jest dużo, poniżej kilka przepisów na najsmaczniejszą zalewajkę świętokrzyską:
Podstawą zalewajki jest dobry zaczyn z domowej garcyny, który musi się kisić 4 dni. Składniki: ziemniaki, wywar z kości wędzonej schabowej , zaczyn z domowej garcyny, śmietana wiejska, sól, pieprz, czosnek, majeranek, boczek z cebulą, kasza jęczmienna borowiki suszone.
Wykonanie: Wywar ugotować na kościach wędzonych schabowych . Cebulę z boczkiem podsmażyć, wrzucić usmażoną cebulę i boczek do wywaru. Dodajemy pokrojone w kostkę ziemniaki i kaszę. Po ugotowaniu ziemniaków wlewamy zakwas i zaprawiamy śmietaną. Na samym końcu doprawiamy solą, pieprzem, majerankiem i wrzucamy borowiki.
ŚWIĘTOKRZYSKA ZALEWAJKA – składniki:
- 70 dag ziemniaków
- 1 szklanka domowego zakwasu na żur,
- 1 szklanka mleka
- 1/2 szklanki kwaśnej śmietany
- 2 ząbki czosnku
- sól i pieprz
- kawałek (5 dag) wędzonego boczku
- 1 posiekana cebula
Sposób przygotowania: Ziemniaki obierz i pokrój w kostkę. Ugotuj w osolonej wodzie, a gdy będą miękkie, wlej zakwas i mleko wymieszane ze śmietaną. Zagotuj. Boczek pokrój w kostkę, wysmaż na suchej patelni, a na wytopionym tłuszczu podsmaż cebulę. Dodaj do zupy, zagotuj, posól. Jej smak można wzbogacić jakiem ugotowanym na twardo.
ZALEWAJKA NA BOGATO – składniki:
- 50 dag wędzonych żeberek
- 40 dag kiełbasy wiejskiej
- 20 dag wędzonego boczku
- kilka borowików suszonych lub świeżych
- 5-6 dużych ziemniaków
- 0,5 l zakwasu żytniego
- 150 mil śmietany gęstej (kwaśnej)
- 1 mała marchewka
- 3 ząbki czosnku oraz chrzan
- pieprz oraz sól do smaku
- liść laurowy
- ziele angielskie
- 4 jajka na twardo.
Sposób przygotowania: Wędzone żeberka zagotować z liściem laurowym i zielem angielskim w wodzie. Gdy wywar jest gotowy dokładamy ziemniaki pokrojone w kostkę , marchewkę , borowiki. Następnie po krótkim gotowaniu dodajemy pokrojoną kiełbasę w kostkę i podsmażony boczek. Gotujemy chwilę a następnie wlewamy zakwas żytni i śmietanę, dodajemy do smaku pozostałe przyprawy . na koniec kroimy jaja w ćwiartki i wrzucamy do zalewajki.
Świętokrzyskie Święto Zalewajki
Każdego roku w miesiącu lipcu na terenie Osady Średniowiecznej w Hucie Szklanej organizowana jest impreza regionalna „Świętokrzyskie Święto Zalewajki”. Głównym wydarzeniem jest konkurs na najlepszą zalewajkę, w którym biorą udział między innymi liczne koła gospodyń wiejskich. Uczestnicy mogą się przekonać jak jest dużo różnych sposobów na przyrządzenie tej gęstej, sycącej, treściwej i rozgrzewającej zupy. Jest ona na tyle treściwa, że z kromką chleba może zastąpić dwudaniowy obiad.. Pachnąca grzybami i wędzonką. A taka właśnie jest zalewajka świętokrzyska. UWAGA! Istnieje możliwość zorganizowania zwiedzania z warsztatami kulinarnymi.
ZOBACZ STRONĘ: OSADA ŚREDNIOWIECZNA
Danuta Ramiączek
Przewodnik po Kielecczyźnie
