Szlak miejski po Kielcach uwzględniający obiekty różnych wyznań.
Szlak Miejski (koloru czerwonego) wytyczono z inicjatywy Turystycznego Związku Gmin Świętokrzyskich. Szlak oznaczono za pomocą prostokątnych znaków o wymiarach 9×15 cm składających się z trzech pasków, dwóch białych i środkowego czerwonego, oraz strzałek wskazujących kierunek wędrówki. W miejscach atrakcyjnych krajoznawczo umieszczono okrągłe kółka.
Na trasie szlaku występują następujące obiekty:
- Plac Niepodległości – Dworzec PKP
- Ul. Karczówkowska – kładka nad torami (Karczówka)
- Ul. Karczówkowska – Kościół garnizonowy.
- Skwer Harcerski im. Szarych Szeregów – pomnik
- Skwer Harcerski im. Szarych Szeregów – Aleja Sław
- Kadzielnia – taras widokowy
- Skrzyżowanie Alei Legionów z ul.Gagarina
- Plac Józefa Piłsudskiego – Wojewódzki Dom Kultury
- Plac Józefa Piłsudskiego – Pomnik Czynu Legionowego
- Ulica Jana Pawła II – Dworek “Karsza”
- Ulica Jana Pawła II – Park Miejski
- Ulica Jana Pawła II – Kościół Świętej Trójcy
- Ulica Jana Pawła II – Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego
- Ulica Jana Pawła II – Dyrekcja Muzeum Wsi Kieleckiej
- Muzeum Diecezjalne i Pomnik Armii Krajowej
- Plac Panny Marii – Bazylika Katedralna
- Plac Zamkowy – Muzeum Narodowe w pałacu biskupów krakowskich
- Ulica Zamkowa – zespół zabudowy gospodarczej, Muzeum Martyrologii Lat 1939 – 1956
- Ulica Zamkowa – Dom Środowisk Twórczych (pałacyk Zielińskiego)
- Ulica Zamkowa – Galeria Współczesnej Sztuki Sakralnej
- Ulica Staszica – źródło Biruty
- Ulica Henryka Sienkiewicza
- Plac Wolności – Muzeum Zabawek i Zabawy
- Ul. Sienkiewicza – Ekumeniczna Świątynia Pokoju
- Plac Moniuszki – Kieleckie Centrum Kultury, pomnik, parking turystyczny
- Ul. Leonarda – Muzeum Historii Kielc
- Plac Św. Wojciecha – kościół
- Rynek
- Aleja IX Wieków Kielc – dawna synagoga
- Aleja IX Wieków Kielc – Świętokrzyski Urząd Wojewódzki
- Most na Silnicy – pomnik Jana Karskiego
- Ulica H. Sienkiewicza – dawny gmach Towarzystwa Wzajemnego Kredytu.
Pogrubioną czcionką zostały zaznaczone obiekty różnych religii – Chrześcijaństwo, Judaizm, Prawosławnej i Ewangelicko-Augsburskiej.
Kościół św. Wojciecha w Kielcach
Trasę zwiedzania obiektów różnych wyznań rozpoczynamy od miejsca, gdzie zaczęła się historia Kielc – kościoła św. Wojciecha, zlokalizowanego pomiędzy dwoma ulicami Bodzentyńską i IX Wieków Kielc.
Jesteśmy w miejscu, gdzie wcześniej znajdowało się centrum miasta, to właśnie do tego kościoła odnosi się legenda o powstaniu nazwy grodu nad rzeką Silnicą – Kielce.
W zachodniej części cmentarza kościelnego usytuowana jest figura Chrystusa Frasobliwego tzw. latarnia zmarłych z 1732 r., od wschodniej strony posąg z 1997 roku przedstawiający św. Wojciecha. Pierwotnie miała tu stać modrzewiowa świątynia, wzniesiona na przełomie XI i XII wieku. Obecny kościół wzniesiono w XVIII i przebudowano w XIX wieku.W środku na szczególną uwagę zasługują obrazy namalowane przez Jana Stykę (współautora Panoramy Racławickiej) : Rozmnożenie chleba, św. Rozalia, św. Franciszka i św. Józefa.
Kontynuujemy przejście szlakiem czerwonym w kierunku kolejnego obiektu przy Alei IX Wieków Kielc – dawna synagoga a obecnie Archiwum Państwowe.
Synagoga w Kielcach z początku XX wieku
Synagoga. Budowa została rozpoczęta w 1902 roku według projektu Stanisława Szpakowskiego. W okresie międzywojennym przy synagodze działał cheder oraz stuosobowy chór męski. Podczas II wojny światowej hitlerowcy doszczętnie zdewastowali wnętrze synagogi, urządzając w niej areszt i magazyn zrabowanego mienia żydowskiego. Pod koniec wojny budynek został podpalony.
W latach pięćdziesiątych po drugiej wojnie światowej przystąpiono do odbudowy z zamiarem przeznaczenia na Archiwum Państwowe. Odbudowano go w stylu klasycystycznym, zupełnie nie przypomina pierwszego obiektu.
Przed budynkiem warto zwrócić uwagę na mur – Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata.
Dalej ulicą Warszawską wędrujemy do Rynku i ulicami Wesoła, Sienkiewicza dochodzimy Ekumeniczna Świątynia Pokoju. ( przejście długości ok. 800 m).
Pod koniec XVIII w. w Kielcach zaczęli osiedlać się specjaliści górniczy, rzemieślnicy oraz inżynierowie, którzy deklarowali się jako ewangelicy. Osoby, które wówczas przybyły do miasta znalazły zatrudnienie w Szkole Akademiczno-Górniczej czy Hucie Miedzi “Aleksander” na Białogonie. Z myślą o nich w 1837 roku wybudowano kościół ewangelicko-augsburski Świętej Trójcy. W części ołtarzowej umieszczono duży równoramienny krzyż tzw. jerozolimski. Jest symbolem, który łączy wszystkich chrześcijan. Obecnie budynek pełni funkcje Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego św. Trójcy oraz jednocześnie Ekumenicznej Świątyni Pokoju.
Przechodzimy w kierunku wschodnim ulicą H. Sienkiewicza (głównym deptakiem Kielc) i skręcamy w lewo ul. Dużą do Wzgórza Katedralnego (odcinek ok. 500 m).
Bazylika katedralna w Kielcach
Bazylika katedralna została ufundowana przez biskupa krakowskiego Gedeona w 1171r. W kolejnych wiekach po licznych przebudowach, obecnie ma wygląd trójnawowej,
barokowej, typu bazylikowego świątyni. Pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. W sanktuarium czczony jest obraz z ok. 1600 roku Matki Bożej Łaskawej Patronki Kielc. W prezbiterium malowidła wzorowane na obrazach Jana Matejki, „zaprowadzenie chrześcijaństwa” i „ Śluby Jana Kazimierza”.
Wśród bogatego wyposażenia min. na uwagę zasługuje gotycki tryptyk, renesansowy nagrobek Elżbiety Zebrzydowskiej, kaplica Pana Jezusa.
Na murach zewnętrznych znajduje się XVIII wieczna tablica (Co każdy Obywatel wiedzieć powinien) z przykładami wzorów jednostek długości, objętości a także cyfr i liter.
W poł.-zach. Narożu ogrodzenia – płyta nagrobna upamiętniająca miejsce pochówku Wojciecha Bartosa Głowackiego, bohatera spod Racławic.
Kościół św. Trójcy w Kielcach
W odległości 200 metrów od Bazyliki Katedralnej przy ul J.P. II – Kościół Św. Trójcy.
Jednonawowa orientowana świątynia wzniesiona została w I poł. XVII wieku. Wczesnobarokowy portal główny z piaskowca. W kruchcie umieszczono liczne epitafia. Wyposażenie świątyni pochodzi głównie z XVIII w. – barokowe i renesansowe ołtarze, ambona, trzykondygnacyjny chór. Warto nadmienić, ze kościół został uwieczniony w opisach przez St. Żeromskiego na kartach „Syzyfowych Prac”.
Z kart historii: W pobliżu na terenie skweru Żeromskiego stała Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego. Cerkiew wzniesiono w latach 1867-1870 dla potrzeb garnizonu wojskowego oraz rosyjskiej kadry urzędniczej napływającej do Kielc na skutek postępującej rusyfikacji administracji. Obiekt wyburzono w 1933 roku.
Kościół garnizonowy w Kielcach
Kontynując spacer ul. J.P. II, przechodzimy przez tereny Parku Miejskiego i następnie z ronda Giedroycia skręcamy w ulicę Karczukowską. Na początku tej ulicy znajduje się Kościół garnizonowy pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny Królowej Polski (odległość do przejścia od poprzedniego obiektu ok. 1km).
Kościół Garnizonowy w Kielcach
Dawna cerkiew prawosławna pod wezwaniem św. Mikołaja została wzniesiona w latach 1902-1904 z inicjatywy ówczesnych władz guberni kieleckiej jako reakcja na rozpoczęcie przez kielczan w 1901 roku budowy kościoła pod wezwaniem Świętego Krzyża. Budynek cerkwi wybudowano według projektu Stanisława Szpakowskiego w stylu bizantyjskim, na planie równoramiennego krzyża greckiego. W 1925 roku świątynia została przekazana Garnizonowi Kieleckiemu Wojska Polskiego i nosi wezwanie Najświętszej Marii Panny Królowej Polski. Część wyposażenia między innymi wejściowe drzwi, kamienna balustrada w prezbiterium oraz dzwon, pochodzą z dawnej cerkwi przy skwerze Żeromskiego.
Na koniec warto zacytować słowa Jerzego Jerzmanowskiego: “…(liczba parafian) zaczęła maleć dopiero z latami. W mieście nie pamiętano religijnych zatargów, ani nawet jaskrawych niechęci. Królowało przyjazne współżycie wyznawców różnych religii i wzajemna tolerancja”.
Bibliografia:
- Garus Ryszard, Milusińscy w Górach Świętokrzyskich – kielecki obszar metropolitalny, Kielce 2011.
- swietokrzyskie.travel.pl
- Garus Ryszard, Znakowane szlaki Piesze woj. Świętokrzyskiego, Agencja JP
- c. Kielce.
- Adamczyk Mieczysław, Adamczyk Stanisław J., tropami Wiślan po ziemi Świętokrzyskiej. Przewodnik dla turystów zmotoryzowanych, Kielce 2008.
