Ziemia kielecka, z racji tego, że znajduje się w samym centrum Polski, oddzielona była od intensywnych kulinarnych wpływów zagranicznych sąsiadów, stąd też świętokrzyskie potrawy ludowe uznać można za na wskroś polskie.
Zupy na ziemi kieleckiej
Wśród regionalnych specjałów województwa świętokrzyskiego, których spróbować można w większości gospodarstw agroturystycznych, znajduje się kilka wyjątkowo smakowitych i zdrowych zup. Należy do nich między innymi pokrzywianka, wspomagający leczenie chorób układu moczowego i oddechowego wywar z liści pokrzywy, ziemniaków, soku z cytryny oraz gęstej, wiejskiej śmietany.
Bodaj najsłynniejszą świętokrzyską zupą jest zalewajka, składająca się z ziemniaków, żuru, kiełbasy i przypraw. Wymyślona przez chłopów, po dziś dzień gości na świętokrzyskich stołach, nie tylko na wsi, ale i w mieście. W okresie wigilijnym kielczanie serwują niekiedy specyficzny barszcz, który ugotowany na zakwasie z otrębów żytnich i wywarze z suszonych grzybów zostaje wzbogacony również kaszą gryczaną, a niekiedy także i kapustą kiszoną.
Potrawy obiadowe
Spośród sycących dań głównych serwowanych niekiedy na terenie dawnego województwa kieleckiego wyróżnić należy kugiel, czyli formę ciasta ze startych ziemniaków i mięsa (zwykle żeberek wieprzowych) zapiekanych w piekarniku. Kolejne interesujące potrawy to bomby (rodzaj gotowanych „pierogów” z ziemniaków wypełnianych farszem) oraz byki (faszerowane placki przypominające znane w całej Polsce ziemniaczane).
Z okolic Szydłowa wywodzą się z kolei przepisy na słodkie potrawy obiadowe, których bazowymi składnikami są kasza jęczmienna lub jaglana oraz śliwki (zarówno świeże, jak i te przerobione na postać powideł). Danie unikalne w skali kraju zjeść można w Kurozwękach, gdzie serwuje się niedostępne w innych rejonach Polski steki z mięsa bizonów amerykańskich.
Świętokrzyskie ciasta i produkty mączne
Obok przeróżnych regionalnych chlebów i bułek, na terenie województwa świętokrzyskiego spróbować można również wielu słodkich, pysznych wypieków. Jednym z nich są „Diabelskie kołacze”, drożdżówki wypełnione masą serową i pokryte kruszonką. Pysznym specjałem są także rogaliki bałtowskie, pieczone z ciasta drożdżowego doprawionego do smaku cukrem waniliowym i wypełnione świeżymi jagodami lub jabłkami.
Wyśmienitym ciastem z okolic Kielc jest także „Placek spod kamienia”, przyrządzany z ciasta wyrabianego na wiejskiej śmieranie z nadzieniem składającym się z kwaśnej śmietany ucieranej z cukrem. Kluczowym momentem przygotowania ciasta jest ułożenie go na drewnianej desce, przygniecenie kamieniem i pozostawienie na kilka dni w chłodnej piwnicy.
Jeszcze jedno pyszne ciasto z województwa świętokrzyskiego to piernik wypiekany z żytniej mąki wzbogacony o miód ze spadzi z drzew iglastych.
Kulinarne imprezy województwa
Regionalnych specjałów ziemi kieleckiej spróbować można na jednej z licznych kulinarnych wydarzeń w województwie. Warto jest wybrać się na Dzień Świętokrzyskiej Truskawki lub Święto Chleba w Tokarni organizowane w czerwcu, a także Święto Śliwki w Szydłowie oraz odbywające się w październiku Dary Jesieni.
Danuta Ramiączek
