Natura sama wzbudza te przymioty,
Że każdy kocha ojczyzny swej płoty,
I mnie miłe Gór Świętokrzyskich knieje,
Na których wiecznie list się zielenieje…
Wespazjan Kochowski.
Góry Świętokrzyskie są miejscem wyjątkowym w Polsce pod względem geologicznym. Nie bez podstaw mówi się, że Świętokrzyskie na kamieniu stoi, że jest to „raj” dla geologów, geografów i wszystkich tych, którzy interesują się przyrodą nieożywioną.
Świętokrzyski Szlak Archeo – Geologiczny w całości przebiega przez tereny województwa świętokrzyskiego. Rozpoczyna się w północno-wschodniej części regionu świętokrzyskiego od Bałtowskiego Parku Jurajskiego przez tereny Chęcińsko-Kieleckiego Parku Krajobrazowego – nazywanego rajem dla geologów, do Rezerwatu Miedzianka.
Obszary przyrodniczo cenione reguluje ustawa z dnia 16 IV 2004 roku ( Dz. U. Nr 92, poz. 880, art.6 ust.1).
Można wyodrębnić trzy zasadnicze formy:
- Formy ochrony obszarowej: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000 (OSO i SOO).
- Formy ochrony gatunkowej: roślin, zwierząt, grzybów,
- Formy ochrony obiektów: pomniki przyrody żywej i nieożywionej, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo – krajobrazowe.
Region Świętokrzyski, obszary prawnie chronione zajmują tu 60% powierzchni ogólnej całego województwa. Zalesienie terenu stanowi 27,8%. Najcenniejsze tereny chronione są przez jeden z najstarszych w Polsce – Świętokrzyski Park Narodowy o powierzchni ponad 7 642 ha. Na terenie parku jest pięć obszarów ochrony ścisłej: Chełmowa Góra, Święty Krzyż, Łysica, Mokry Bór i Czarny Las.
W Świętokrzyskim znajduje się 71 rezerwatów i 647 pomników przyrody. Najbardziej znany Pomnik przyrody żywej, który chętnie odwiedzają turyści, to dąb Bartek w miejscowości Zagnańsk o średnicy na wysokości pierśnicy – 3,14m.
Ponad to na terenie województwa Świętokrzyskiego jest dziewięć Parków Krajobrazowych:
- Cisowsko – Orłowiński, potęga przyrody.
- Jeleniowski – gołoborza na skalach.
- Sieradowicki – wielka historia.
- Suchedniowsko- Oblęgorski, puszcza i zabytki techniki.
- Chęcińsko-Kielecki, raj dla geologów.
- Nadnidziański – meandry Nidy w gipsowej krainie.
- Szaniecki ( 10 915). Malownicze wzgórza wapieni i gipsów z procesami krasowymi.
- Kozubowski – grodzisko w Stradowie.
- Przedborski , tylko część jest na terenie województwa świętokrzyskiego.
Kolejne pojęcie, które należy wyjaśnić to produkt turystyczny. Definicja wg Polskiej Organizacji Turystycznej.
Dostępny na rynku pakiet materialnych i niematerialnych składników, umożliwiających realizację celu wyjazdu turystycznego. Produkt ten stanowią naturalne i stworzone przez człowieka dobra turystyczne, towary i usługi umożliwiające przybycie, pobyt i korzystanie z walorów turystycznych oraz atrakcyjne spędzanie czasu.
Według powyższej definicji mianem produktu turystycznego nazywamy rzeczy, usługi, imprezy, obiekty, wydarzenia, obszary czy szlaki.
Świętokrzyski Szlak Archeo – Geologiczny jest produktem turystycznym, który powstał w 2010 roku. Jest pierwszą w Polsce propozycją dla wszystkich zainteresowanych przyrodą nieożywioną, dziejami Ziemi i archeologicznymi śladami przeszłości. W terenie został wyznaczony za pomocą znaków drogowych typu E-22a i E-22b oraz za pomocą tablic opisowych. Ma charakter liniowego produktu turystycznego.
Na trasie znajduje się ponad 20 obiektów w większości o znaczeniu światowym (tropy Tetrapoda w Zachełmiu koło Kielc ) i ogólnopolskim. Przebiega przez tereny, które są największym bogactwem Ziemi Świętokrzyskiej, zasobach geologicznych i archeologicznych i składa się z 23punktów:
- Jura Park Bałtów.
- Rezerwat Archeologiczno – Przyrodniczy Krzemionki Opatowskie.
- Rezerwat przyrody nieożywionej wąwóz w Skałkach.
- Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego im. M. Radwana w Nowej Słupi.
- Strefa ochrony ścisłej „Święty Krzyż” w Świętokrzyskim Parku Narodowym.
- Bukowa Góra w Świętokrzyskim Parku Narodowym.
- Rezerwat przyrody nieożywionej „Barcza”.
- Zachełmie.
- Rezerwat przyrody nieożywionej „Kamienne Kręgi”.
- Góra Ciosowa.
- Rezerwat skalny „Ślichowice” im. Jana Czarnockiego.
- Rezerwat przyrody niożywionej Kadzielnia.
- Rezerwat przyrody nieożywionej Wietrznia im. Zbigniewa Rubinowskiego.
- Rezerwat przyrody nieożywionej Biesak-Białogon.
- Rezerwat leśno – krajobrazowy Karczówka.
- Rezerwat przyrody nieożywionej Jaskinia Raj.
- Kamieniołom Szewce.
- Rezerwat Zelejowa.
- Góra Zamkowa.
- Rezerwat przyrody nieożywionej Góra Rzepka.
- Jaskinia Piekło.
- Kamieniołom Stokówka.
- Góra Miedzianka.
Kolejna część artykułu wkrótce.
Danuta Ramiączek
